Sjabloon:In 't nuujs/11-2022
Veurblaad - Lètste verangeringe, Willekäörige pazjena, Veur pagina's in, Alle artikele - De Kaffee, Zandjbak, Hölp, Spellingshölp - Nuujseuverzich
- sónger datum (november)
- Oes-Azië, 15 november-5 december: fel proteste in Sjina taege 't sjtreng coronabeleid en 't kommunistisch rezjiem van prizzedent Xi Jinping.
- Oes-Europa, 10 oktober-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne.
- Midde-Oeste, 16 september-huuj: Massaal proteste in Iran taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van Mahsa Amini.
- Midde-Oeste: In Saoedi-Arabië weurt begós mit de boew van de futuristische sjtad The Line.
- Weitesjap: 't Maote- en gewichte-instituut BIPM nump veer nuuj SI-veurveugsele aan: ronna- (R, 10²⁷), ronto- (r, 10⁻²⁷), quetta- (Q, 10³⁰) en quecto- (q, 10⁻³⁰).[1]
- 30 november
- China: Jiang Zemin, de vreugere presidentj van China, sjtörf op 96-jäörige laeftied aan leukemie.[2]v
- Sjport: D'n Italiaansen ex-fietsrenner Davide Rebellin kump op 51-jäörige laeftied óm in e verkiersóngelök.[3]
- Kóns en cultuur: De Amerikaanse popmuzikantj Christine McVie (Fleetwood Mac) sjtörf op 79-jäörige laeftied.[4]
- 27 november
- Belsj: Nao de voetbalmatch tösse 't Belsj en Marokko (0-2 wins veur Marokko) braeke in Brussel groetsjalige relle oet. Ouch in diverse Nederlandse sjtaej is 't ónrastig.
- 23 november
- Belsj, Politiek: De Belzje politica en minister van sjtaot Paula D'Hondt (CVP) sjtörf op 96-jäörige laeftied.[5]
- 21 november
- Zuudoes-Azië, klimaat en milieu: 't Weste van 't eilandj Java (Indonesië) waert getróffe door 'nen aerdsjóddel mit 'n krach van 5,6 oppe sjaol van Richter. Daobie valle mie es 300 doeje en 7.700 gewónje.
- 20 november
- Vereinigde Sjtaote: In 'n homoclub in Colorado Springs (CO) waere 5 luuj doedgesjote.[6]
- Sjport: In Qatar begint 't WK voetbal mit 'ne match tösje 't gaslandj en Ecuador (0-2).[7]
- 18 november
- 17 november
- Nederlandj/Oes-Europa: In D'n Haag weurt 't vonnis oetgesproke in de zaak roond vlöch MH 17. Drie verdachte waere bie versjtaek tot laeveslank veroerdeild óm 't oet de loch sjete van de vleegmesjien in 2014; 'ne veerde verdachte weurt vriegesjpraoke.
- 16 november
- Weitesjap: Vanaaf 't Kennedy Space Center weurt de Orion-rakèt gelanceerd. 't Geit óm 'n tesvlöch veur 'n bemande missie nao de maon, deil van 't Artemisprogram.[9]
- 15 november
- Midde- en Oes-Europa: Róslandj veurt 'n groetsjaolige serie rakètaanvel op de Oekraïne oet. Twie Oekraïense aafwaerrakètte kómme in Pole terech, op 't dörpke Przewodów (regio Lublin). Hiebie kómme twie luuj óm.[10]
- 13 november
- 12 november
- Sjport: De Nederlandse voetballer Cor van der Gijp sjtörf op 91-jäörige laeftied.[12]
- Kóns en cultuur: De Britse punkmuzikantj Keith Levene (The Clash) sjtörf op 65-jäörige laeftied.[13]
- 11 november
- Oes-Europa: 't Oekraïens laeger pak de sjtad Cherson trök, die saer 2 miert in Róssische henj waor en de aafgeloupe daag door de Rósse is óntruump.
- 9 november
- Belsj: Op 't Belsj weurt lenjelik gesjtaak.
- 8 november
- Vereinigde Sjtaote, politiek: Verkezinge veur 't Congres.
- Zuud-Europa, kóns en cultuur: Arsjeologe vènje in aaj wermwaterbrónne inne Toscane mie es twintig zier good bewaarde brónze beelde oete Romeins-Etruskischen tied.[14]
- Belsj, kóns en cultuur: De Belzje zenger Will Ferdy sjtörf op 95-jäörige laeftied aan de krenkde van Parkinson.[15]
- Vereinig Keuninkriek, kóns en cultuur: De Britse rockmuzikant Dan McCafferty (Nazareth) sjtörf op 76-jäörige laeftied aan COPD.[16]
- Kóns en cultuur: De Nederlandse laevesleed- en vastelaoveszenger, componis en producentj Pierre Kartner (Vader Abraham) sjtörf op 87-jäörige laeftied.[17]
- 5 november
- Vereinigde Sjtaote, kóns en cultuur: De Amerikaanse indiemuzikantj Mimi Parker (Low) sjtörf op 54-jäörige laeftied aan eiersjtekkanker.[18]
- 3 november
- Nederlandj, kóns en cultuur, weitesjap: Oet óngerzeuk is gebleke det de olievèrfsjets Kruutsoprichting in 't Museum Bredius in Den Haag e wèrk van Rembrandt is.[19]
- 2 november
- Oes-Afrika: De regering van Ethiopië en rebelle oet Tigray sjlete ónger leijing vanne Afrikaanse Unie e akkoord euver e sjtaak-'t-vure inne noordelike regio Tigray. Daomèt kump meugelik e indj aan twie jaor krieg.[20]
- Oes-Europa: Pole geit e hèk boewe ane grens mitte Róssische enclave Kaliningrad. De Poolse regering zaet det ze zich zörg maak euvere veiligheid in 't grensgebeed en is bang det Róslandj 'n migrantecrisis geit creëre veure EU te destabilisere.
- Noord-Europa, politiek: 't Centrumlinks blok ónger leijing van premier Mette Frederiksen wèntj de Daense parlementsverkezinge.[21]
- 1 november
- Midde-Oeste, politiek: 't Rechs blok ónger leijing van Benjamin Netanyahu vanne Likoed-partie wèntj de Israelische parlementsverkezinge.
- Kóns en cultuur: Rapper Takeoff, lid van de formatie Migos, weurt op 28-jäörige laeftied doedgesjote.[22]
- sónger datum (oktober)
- Oes-Europa, 10 oktober-huuj: Groetsjalige raket- en droneaanvalle op börgerdoele en enerzjiefaciliteite in de Oekraïne.
- Midde-oeste, 16 september-huuj: Massaal proteste in Iran taege de zedepelitie en 't relizjieus rezjiem nao d'n doed van Mahsa Amini.
- Midde- en Zuud-Amerika, natuur en milieu, 7-10 oktober: orkaan Julia kump aan landj bie Venezuela en Nicaragua. Dao gif 't väöl sja en valle teentalle sjlachoffers, ó.m. bie 'n aerdversjuving.
- Midde-Oeste: In Saoedi-Arabië weurt begós mit de boew van de futuristische sjtad The Line.
- 30 oktober
- Zuud-Amerika: Luiz Inácio Lula da Silva wintj mit 't miniem veursjprunk de Braziliaanse presidentsverkezinge van de zittende presidentj Jair Bolsonaro.[23]
- Zuudoes-Azië, natuur en milieu, weitesjap: Oppe Wakatobi-eilenj, kórtbie 't Indonesische eilandj Celebes, waere nuuj vogelsoorte óntdèk.[24]
- Zuud-Azië: Inne Wes-Indiase deilsjtaat Goejarat sjtort 'n hangbrök in. Hónderde luuj valle in 't reveerwater. Zeker 141 luuj euverlaeve det neet en mie es 100 persoene zint gewóndj geraak.
- Sjport: Max Verstappen wintj de Groete Pries van Mexico. 't Is zien 14e euverwinning dit seizón, hiemit brik 'r 't record van Michael Schumacher oet 2004.[25]
- 29 oktober
- Oes-Azië: In Seoul óntsjteit bie 'n Halloweenvering e gedrank wobie zeker 153luuj waere doedgeduujd.[26]
- Oes-Afrika: Inne Somalische huidsjtad Mogadishu kómme zeker 100 luuj óm 't laeve bie twie explosies. Wiejer rake mie es 300 luuj gewóndj.
- Kóns en cultuur: De Belzje journalis en sjriever Hugo Camps sjtörf op 79-jäörige laeftied.[27]
- 28 oktober
- Kóns en cultuur: D'n Amerikaanse rock 'n rollzenger Jerry Lee Lewis sjtörf op 87-jäörige laeftied.[28]
- 27 oktober
- Economie: Elon Musk köp, nao lang óngerhanjelinge, Twitter definitief op. Hae begintj direk mit d'n doorveur van ingriepende verangeringe.
- 26 oktober
- Midde-Oeste: Bie 'n sjeetpartie in 'n moskee inne Iraanse sjtad Shiraz kómme zeker 13 luuj óm 't laeve.
- 24 oktober
- Nederlandj: Inne Lek kórtbie 't Zuud-Hollands Streefkerk waere veer doej luuj gevónje. 't Geit óm e gezin oet Gouda.
- Zuudoes-Azië: Bie 'ne lochaanval op e concert inne noordelike Myanmarese regio Kachin zint zeker 80 luuj óm 't laeve gekómme.
- Vereinig Keuninkriek, politiek: Rishi Sunak volg Liz Truss op es leier van de Conservatief Partie en premier van 't Vereinig Keuninkriek.
- Economie, Nederlandj: Philips sjrap weltwied 4000 bane vanwaege sjlechte rizzeltate. In Nederlandj verdwiene 800 jobs, woevan 400 door gedwónge óntsjlaag.
- 20 oktober
- Vereinig Keuninkriek, politiek: Liz Truss nump al nao 45 daag óntsjlaag es ierste minister van 't Vereinig Keuninkriek.
- 17 oktober
- Nederlands Limburg: Börgemeister Rianne Donders van Remunj sjtap op.[29]
- Oes-Europa: Inne Róssische sjtad Jejsk sjtort 'ne sjtraoljaeger denaer op e flatgeboew. Daobie valle 15 doeje en 26 gewónje.
- 16 oktober
- Midde-Amerika: Twie verdachte van de maord op veer Nederlandse journaliste in El Salvador in 1982 waere opgepak. 't Geit óm 'nen ex-minister en 'nen ex-kóllenel.[30]
- Oes-Azië: In China begintj 't twintigste congres van de Communistische Partie.
- Weitesjap: De Nederlands-Amerikaansen astronaut en kristallograaf Lodewijk van den Berg sjtörf op 90-jäörige laeftied.[31]
- 15 oktober
- Oes-Europa: In 't Róssisch Belgorod, zjus euver de Oekraïense grens, kómme bie 'n sjeetpartie in e trainingscentrum ilf luuj óm. De toedrach is óndujelik, volgens ein väölgehuurde versie zouwe de daojers huurlinge oet Tadzjikistan zeen.
- Midde-Oeste: Bie 'ne brandj inne beröchte Evin-gevangenis kórtbie de Iraanse huidsjtad Teheran valle 4 doeje en 61 gewónje.
- 14 oktober
- Midde-Oeste: Bie 'n explosie in 'n kaolemien inne Törkse sjtad Amasra zint 41 mienwèrkers óm 't laeve gekómme. Èlf luuj zint gewóndj geraak, 58 waere gered.
- Vereinig Keuninkriek, kóns en cultuur: Activiste vanne radicaal milieubewaeging Just Stop Oil sjmiete in e museum in Lónje bleker tomatesóp euver 't sjilderie Zónneblome van Vincent van Gogh. Daonao liemde ze zich vas aan 'n moer.,[32]
- Vereinig Keuninkriek, Economie: De Britse minister van Financië Kwasi Kwarteng weurt nao 'ne goje maondj óntsjlaoge. Zien orthodox-liberaal belastingplan haet in korten tied groeten ikkenomische sjaoj gedaon.[33] Jeremy Hunt volg häöm op.
- Kóns en cultuur: De Britsen acteur Robbie Coltrane, bekèndj es Hagrid oet de Harry Potter-films, sjtörf op 72-jäörige laeftied.[34]
- 11 oktober
- Vereinig Keuninkriek en Ierlandj, kóns en cultuur: Actrice Angela Lansbury, bekindj van de sjtöm van Mrs. Potts in Beauty and the beast, sjtörf op 96-jäörige laeftied.
- 10 oktober
- Oes-Europa: Versjillende Oekraïense sjtaej waere besjtook mit rakette. De aanvalle veroerzake ónger mie groetsjalige sjtroumoetval.[35]
- Zuud-Amerika, natuur en milieu: In Venezuela zint 43 luuj óm 't laeve gekómme nao aerdversjuvinge. Wiejer waere nog teentalle luuj vermis.
- Economie: De Nobelpries in de Economie geit nao Ben Bernanke, Douglas W. Diamond en Philip H. Dybvig "óm hun ongerzeuk nao banke en financieel crises."[36]
- 9 oktober
- Sjport: Max Verstappen wintj de Grand Prix van Japan en weurt daomit veur d'n twiede kier waereldkampión Formule 1.[37]
- Weitesjap: De Franse filosoof en antropoloog Bruno Latour sjtörf op 75-jäörige laeftied.[38]
- 8 oktober
- Oes-Europa: Oppe Krimbrögk, die de Krim verbindj mit 't Róssische vastelandj, brik 'ne brandj oet nao 'n explosie.[39]
- 7 oktober
- Politiek, Oes-Europa: De Nobelpries veur de Vrae geit nao de Wit-Róssischen dissidentj Ales Bjaljatski, de Róssische minsjerechteorganisatie Memorial en 't Oekraïens Centrum veur Börgerlike Vriehede.[40]
- Oes-Europa: Kórtbie de sjtad Liman in Oes-Oekraïne waere twie massagraver óntdèk. Dao-in ligke óngevier 200 lichame.[41]
- Vereinig Keuninkriek en Ierlandj: In 't noorde van Ierlandj zint teen luuj óm 't laeve gekómme door 'n explosie in e tankstation.
- 6 oktober
- Zuudoes-Azië: Op e kènjerdaagverblief inne Noord-Thaise provincie Nong Bua Lamphu vèntj 'n sjeetpartie plaats. Daobie valle zeker 37 doeje en teen gewónje.
- Kóns en cultuur: De Nobelpries in de Literatuur geit nao de Franse Annie Ernaux "óm de mood en klinische sjerpde womit ze de wortele, vervraemdinge en collectieve remminge van 't persoenlik gehäöge ónthölt."[42]
- 5 oktober
- Weitesjap: De Nobelpries in de Sjemie geit nao Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal en K. Barry Sharpless "veur de óntjdèkking van kliksjemie en bio-orthogonaal sjemie".[43]
- 4 oktober
- Weitesjap: De Nobelpries in de Natuurkónde geit nao Alain Aspect, John F. Clauser en Anton Zeilinger "veur hun experimènte mit versjtringelde fotone, womit ze de sjenninge van de Bell-óngeliekheid aantuinde en pioneerswerk dege veur de kwantuminformatica."[44]
- 3 oktober
- Weitesjap: De Nobelpries in de Genaeskónde geit nao de Zweed Svante Pääbo "óm zien óntdekkinge ómtrèntj de genome van oetgesjtorve minsjesaorte en de minsjelike evolutie."[45]
- 2 oktober
- Zuud-Amerika, politiek: In Brazilië zeen presidentsverkezinge. De centrumlinkse kandidaat Luíz Ignacio Lula da Silva versjleit de zittenden extreemrechse presidentj Jair Bolsonaro. Op 30 oktober zal 'n twiede runj waere gehauwe.[46]
- Zuudoes-Europa, politiek: De centrum-rechtse partie GERB wèntj de Bölgaarse parlementsverkezinge.[47]
- 1 oktober
- Oes-Europa: 't Oekraïens laeger pak de sjtad Lyman trök. Zoewel sjtrategisch es symbolisch is dit 'ne zjwaore sjlaag veur Róslandj.[48]
- Zuudoes-Azië, Sjport: Bie relle tösje hooligans van Arema FC en Persebaya Surabaya in de Indonesische sjtad Malang valle zeker 174 doeje.[49]
- Hanjelingen en brón
- bewirk - Dit stök van Wikinuujs kump aaf vannen taengenhenger op Wikipedia (link).
- Oktoeaber 2022 - Dieëtsember 2022
Rifferensies
bewirk- ↑ BIPM - Resolution 3 of the 27th CGPM (2022)
- ↑ Nu.nl - Oud-president Jiang Zemin (96) die van China wereldmacht maakte overleden
- ↑ La Gazzetta dello Sport - Tragedia nel ciclismo: è morto Davide Rebellin, investito da un camion
- ↑ Rolling Stone - Christine McVie, Keyboardist and Singer for Fleetwood Mac, Dead at 79
- ↑ De Standaard - Minister van staat en voormalig migrantencommissaris Paula D’Hondt overleden
- ↑ CNN.com - Gunman kills 5 at LGBTQ nightclub in Colorado Springs before patrons confront and stop him, police say
- ↑ Live-oetzenjing NOS
- ↑ Washington Post - Ned Rorem, Pulitzer-winning composer and noted diarist, dies at 99
- ↑ NASA.gov - Liftoff! NASA’s Artemis I Mega Rocket Launches Orion to Moon
- ↑ AP News - Strikes put Ukraine in darkness; missiles cross into Poland
- ↑ NOS.nl - Aanslag in centrum van Istanbul, zes doden en ruim tachtig gewonden
- ↑ Nu.nl - Legendarische Feyenoord-aanvaller Cor van der Gijp (91) overleden
- ↑ Nu.nl - Gitarist Keith Levene (65), oprichter van The Clash, overleden
- ↑ Nu.nl - Deze eeuwenoude beelden vonden Italiaanse archeologen in Toscane
- ↑ De Standaard - postuum Will Ferdy (1927-2022). Op ‘Christine’ was ‘eerste Vlaamse homo’ nooit verliefd
- ↑ Planet Rock - Nazareth's Dan McCafferty dies aged 76
- ↑ BN De Stem - Pierre Kartner (87) bekend als Vader Abraham uit Breda overleden
- ↑ OOR.nl - Mimi Parker van Low overleden
- ↑ NOS - Olieverfschets in Haags museum blijkt Rembrandt te zijn
- ↑ The Washington Post - Ethiopian government, Tigrayan forces agree to truce after two years of war
- ↑ Nu.nl - Deense premier wint met haar partij de verkiezingen, maar treedt toch af
- ↑ TMZ - Takeoff Dead at 28 ... Shot in Houston
- ↑ Globo.com - Eleição para Presidente
- ↑ Phys.org - Several beautiful new bird species found on remote Indonesian islands
- ↑ NOS.nl - Verstappen breekt Formule 1-record in Mexico met veertiende zege dit jaar
- ↑ NOS.nl - Dodental door verdrukking bij halloweenviering Seoul loopt op naar 146
- ↑ Het Laatste Nieuws - Het Laatste Nieuws-columnist en journalistiek icoon Hugo Camps (79) overleden
- ↑ Nu.nl - Great Balls of Fire-zanger Jerry Lee Lewis (87) overleden
- ↑ 1Limburg - Burgemeester Donders van Roermond treedt af
- ↑ NOS.nl - Verdachten moord IKON-journalisten El Salvador na 40 jaar opgepakt
- ↑ PZC - Nederlands eerste ruimtevaarder Lodewijk van den Berg (90) overleden: Zeeuw viel in slaap vlak voor de landing
- ↑ The Guardian - Just Stop Oil activists throw soup at Van Gogh’s Sunflowers
- ↑ BBC News - Kwasi Kwarteng sacked as UK Chancellor
- ↑ Nu.nl - Robbie Coltrane die Hagrid speelde in Harry Potter op 72-jarige leeftijd overleden
- ↑ BNR - Liveblog | Rusland bestookt Oekraïense steden met raketten
- ↑ NobelPrize.org - Paersberich
- ↑ Nu.nl - Superieure Verstappen weer wereldkampioen na verwarring over puntentelling
- ↑ NOS.nl - Franse filosoof en baanbrekend antropoloog Bruno Latour (75) overleden
- ↑ Trouw - Explosie op Krimbrug is een logistiek probleem, maar vooral een klap in het gezicht van Poetin
- ↑ NobelPrize.org - The Nobel Peace Prize 2022
- ↑ BBC - Ukraine says mass burial sites found in retaken town of Lyman
- ↑ NobelPrize.org - The Nobel Prize in Literature 2022
- ↑ NobelPrize.org - Paersberich: The Nobel Prize in Chemistry 2022
- ↑ NobelPrize.org - Nobelpries in de Natuurkónde 2022
- ↑ NobelPrize.org - Paersberich: The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2022
- ↑ O Globo - Placar Lula e Bolsonaro é o mais apertado para 1º turno desde a redemocratização
- ↑ NOS.nl - Oud-premier Borisov wint Bulgaarse verkiezingen, maar formatie wordt moeilijk
- ↑ CNN.com - Russian forces retreat from strategic Donetsk city a day after Moscow’s annexation of the region
- ↑ NOS.nl - Ten minste 174 doden bij rellen na voetbalwedstrijd in Indonesië